Vetla Uppsete

Stølen Vetla Uppsete ligg nær jarnbanelina, ikkje langt frå Upsete stasjon, litt sør for munninga av Gravhalstunellen 850 moh. Dette er støl både for sogningar og gardar i Ulvik. Frå Ulvik er det nedre Lekve, gnr. 49, bnr.2 (Vodlen) og bnr.4 som har stølar her. Stølen ligg no i Aurland kommune etter at kommune- og fylkesgrensa vart endra i 1941 og stadfesta ved Kongeleg resolusjon etter krigen. Stølen var før det matrikulert under Lekve, gnr.49 etter at Pål Lekve kring 1820 kjøpte halve Vetla Uppsete av folk i Aurland. I 1903 fekk Per Lekve overta tredjeparten av stølen Uppsete. Namnet vert skrive på ulikt vis, både som Vetla Oppsete eller Vetla Uppsete. Namnet tyder på at dette er ein del av eit større stølsbol, nemleg Store Uppsete som ligg noko lenger vest. Dette er ein sognastøl som høyrer til Brekke-gardane i Flåm. Store Uppsete låg opphavleg der Upsete stasjon ligg i dag, men måtte flytta då jarnbanen kom. Av jordbruksteljingane frå 1865 og 1907 syner det at dei ovannemnde bruka på Nedre Lekve hadde 30–40 storfe og 80–100 sauer, som då gjekk i dette stølsbeitet. Frå gammalt gjekk buførevegen over høgfjellet. Det var ein lang og tung buføreveg, sjølv om dei starta frå vårstølen Lekveskore 525 moh. (Sjå eige stykke om Høgfjellsvegen). Då det kom køyreveg til Voss i 1901, Bergens­banen vart opna i 1909 og Granvinsbana kom i 1934, vart det etter kvart vanleg å frakta dyra med lastebil til Granvin og vidare med tog til Voss. Der kom dei om kvelden og måtte venta heile natta før vogna vart hekta på eit tog kl 06.00 om morgonen. Då var dei framme på Uppsete tidleg om morgonen. Frå midt på 1970-talet vart dyra frakta med lastebil til Mjølfjell, leste av ved ungdomsherberget og buførde inn til stølen. Bruk nr.4 bygde nytt sel på stølen i 1957 og ny flor i 1983. Den gamle floren låg frå gammalt av midt i trasèen der Bergensbanen skulle koma, så jarnbanen bygde ny flor til bnr.4. No står her to stølshus og to florar. Per J. Lekve tok opp att stølsdrifta på Vetla Uppsete då han tok over garden i 1957 etter at dei i mange år hadde hatt kyrne i Eidfjord om somrane. Nokre år var Magnhild Nesheim (fødd Røthe) budeie hjå Per J. Lekve. Eldste dotter til Agnes og Per Lekve, Sigrid (1951–) og broren Jørgen (1954–) var åleine på stølen i fleire år frå dei var i 10–12-års alderen. Mora måtte vera heime og hjelpa til i slåtten. Dei mjølka kyrne og leverte mjølka med jarnbanen. Ei tid leverte dei mjølka på Upsete stasjon, men seinare fekk dei stopp like ved Gravhalstunellen. Frå 1986 vart det slutt med mjølkelevering på jarnbanen då NSB ikkje lenger ville stogga. Då byrja budeia Agnes Lekve (1925–) å kinna smør og setja rjomekolle som ho selde i lag med søt mjølk til hyttefolk og turistar. Agnes var den siste budeia på Vetla Uppsete, og borna var dei siste budeiebaltane. Stølen Vetla Uppsete var i tradisjonell bruk som støl fram til 1994, og det er såleis den ­stølen i Ulvik som var lengst i samanhengjande bruk som tradisjonell støl. Seinare er stølen nytta til gjelddyr og ungdyr. Seinast sommaren 2013 gjekk det 52 storfe på beite.
4,0
info
Innhold

Denne mappen er tom.